İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Tolga Görüm ve ekibi, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremlerinin ardından Şanlıurfa ve Adıyaman’da yaşanan aşırı yağışların nedenini araştırdı.
Bilim insanları, 14-15 Mart 2023 tarihlerinde 21 kişinin hayatını kaybettiği, 4 kişinin ise kaybolduğu aşırı yağışların Kızıldeniz’den beslenen “atmosferik nehir” kaynaklı olduğunu tespit etti.
Araştırmanın sonuçları, Nature Communications Earth & Environment dergisinde yayımlandı.
Heyelan ve Taşkın Riskini Artırdı
Prof. Dr. Görüm, 6 Şubat depremleri sonrası bölgede heyelan riskinin arttığını, ardından gelen aşırı yağışların depremle zayıflayan yamaçları daha da hassas hale getirdiğini belirtti.
“Deprem nedeniyle sarsılan zemin ve ana kayalar örselendi. Bu durum bazı bölgeleri heyelan tehlikesiyle karşı karşıya bıraktı. Ardından gelen aşırı yağışlar, bu hassas alanlarda daha büyük toprak kaymalarına neden oldu.”dedi.
Yağışlar sırasında yaklaşık 20 saatte 183 milimetre yağış düştüğünü vurgulayan Görüm, bunun akışkan moloz hareketlerine ve çamur akıntılarına yol açtığını ifade etti.
Atmosferik Nehir Nedir?
Atmosferik nehirler, tropikal bölgelerden yoğun su buharı taşıyan hava akımlarıdır. Binlerce kilometre boyunca nem taşıyarak ani ve şiddetli yağışlara sebep olabilirler.
Prof. Dr. Görüm, “Kızıldeniz’den, yani 5-6 bin kilometre öteden gelen bu hava akımı, şiddetli yağışlara yol açtı. İklim değişikliğiyle birlikte atmosferik nehir vakalarının sıklığı ve şiddeti artıyor.” diye konuştu.
Ekonomik ve Çevresel Zararlar
Aşırı yağışların bölgedeki tarım ve altyapı üzerinde ciddi etkileri olduğunu belirten Görüm, heyelanlarla taşınan molozların tarım arazilerine zarar verdiğini, barajların ömrünü kısaltabileceğini ifade etti.
“Özellikle Antep fıstığı ve badem gibi coğrafi işaretli ürünlerin yetiştirildiği tarım arazileri olumsuz etkilendi.”dedi.
Bu araştırma, deprem sonrası bölgede meydana gelebilecek doğal afetlerin daha iyi anlaşılması ve önlemler alınması açısından kritik önem taşıyor.
AA
